Białe Certyfikaty, a dokładniej świadectwa efektywności energetycznej, są istniejącym już od wielu lat instrumentem finansowym powiększającym opłacalność ekonomiczną projektów poprawy efektywności energetycznej. W związku z tym często rodzi się pytanie, na ile ubieganie się o wydanie świadectw dla konkretnego projektu zwiększa jego opłacalność ekonomiczną

Wartość świadectwa efektywności energetycznej określana jest aktualnie na podstawie średniorocznej oszczędności energii finalnej (końcowej) u odbiorcy energii. Energii finalnej, czyli ilości energii liczonej na wejściu do odbiorcy. Zatem w toku opracowywania audytu efektywności energetycznej obliczana jest wartość, o jaką średniorocznie zmniejszeniu ulegnie ilość kupowanych nośników energii przez odbiorcę.

Okazuje się jednak, że dla różnych projektów różny jest poziom wpływu Białych Certyfikatów na poprawę opłacalności ich realizacji. Aby to wykazać, prześledźmy sobie kilka prostych ale zróżnicowanych przykładów. Przyjęta do wyliczeń aktualna cena giełdowa BC to 2.150 zł/toe.

Przykład 1 – wymiana oświetlenia świetlówkowego na LED.

W ramach projektu wymieniamy typowe oprawy rastrowe 4x18W (pobór mocy ok. 80W) na plafon LED o mocy 35W. Dla ceny zmiennej energii elektrycznej na poziomie 600 zł/MWh i pracy oświetlenia w trybie biurowym (1.800 h/rok) otrzymujemy oszczędność prądu na 1 oprawie wynoszącą 81 kWh/rok o wartości 48,60 zł/rok.

Pozyskując Białe Certyfikaty na ten projekt, dla każdej oprawy uzyskujemy średnioroczną oszczędność wynoszącą 0,007 toe o wartości 15,05 zł. Jest to bonus jednorazowy. 15,05 zł / 48,60 zł = 0,31. Wynik ten oznacza, że bez względu na koszt inwestycyjny okres zwrotu na przedsięwzięciu skraca nam się o 0,31 roku tj. ok 4 m-cy.

Przykładowo, przy całkowitym koszcie wymiany oprawy na poziomie 200 zł/szt. otrzymujemy prosty czas zwrotu wynoszący 4,12 lat (bez BC) oraz 3,81 lat (z BC). Jeśli koszt wymiany wyniósłby 300 zł/szt., to okres zwroty wyniósłby odpowiednio 6,17 lat oraz 5,86 lat. Jak widać w wartościach bezwzględnych różnica zawsze jest ta sama (0,31 lat), natomiast w wartościach względnych jest różna, w pierwszym przypadku okres zwrotu ulega skróceniu o 7,5%, a w drugim o 5,0%.

Weźmy teraz na warsztat zupełnie inny przykład, z rożnymi możliwymi źródłami energii.

Przykład 2 – docieplenie budynku.

W ramach projektu docieplamy ścianę z cegły 24 cm (U = 1,95) styropianem o gr. 10 cm (U = 0,33). Dla przeciętnych warunków klimatycznych w Polsce (sezon grzewczy o czasie trwania 222 dni i średniej temp. zewn. 4 st. C), jednostkowa strata ciepła przez tą ścianę wyniesie 166 kWh/(m²rok) oraz 28 kWh/(m²rok), odpowiednio przed i po dociepleniu. Oszczędność energii użytkowej wyniesie 138 kWh/(m²rok), a po przeliczeniu na oszczędność energii końcowej (po uwzględnieniu sprawności całkowitej systemu grzewczego, którą przyjęto na uśrednionym poziomie 80%) będzie to 173 kWh/(m²rok).

I teraz załóżmy, że do dyspozycji mamy trzy nośniki energii o różnych cenach zmiennych: gaz ziemny (0,315 zł/kWh tj. 87,43 zł/GJ), olej opałowy (147,22 zł/GJ tj. 0,53 zł/kWh) oraz energię elektryczną (0,60 zł/kWh tj. 166,67 zł/GJ). Zatem dla poszczególnych nośników energii otrzymujemy jednostkową (na 1 m² ściany) oszczędność finansową na projekcie wynosząca odpowiednio 54,50 zł/rok, 91,69 zł/rok oraz 103,80 zł/rok.

Pozyskując Białe Certyfikaty na ten projekt, dla każdego 1 m² ściany uzyskujemy średnioroczną oszczędność wynoszącą 0,015 toe o wartości 32,25 zł. Zatem już od razu widać, że różny będzie stosunek korzyści z BC względem rocznej oszczędności na kosztach energii; odpowiednio będzie to 59%, 35% oraz 31%. Zatem im tańsze mamy paliwo, tym większą korzyść procentową osiągamy z tytułu uwzględnienia BC w finansowaniu projektu.

Popatrzmy teraz na to całościowo. Przyjmijmy koszt inwestycyjny na poziomie 200 zł/m². Dla gazu ziemnego prosty czas zwrotu wynosi 3,67 lat (bez BC) oraz 3,08 (z BC), dla oleju opałowego będzie to odpowiednio 2,18 lat oraz 1,83 lat, dla energii elektrycznej będzie to odpowiednio 1,93 lat oraz 1,62 lat. Zatem widać, zgodnie z poprzednim wnioskiem, że okres zwrotu ulega skróceniu wraz ze wzrostem ceny paliwa: 0,59 lat dla gazu ziemnego, 0,35 lat dla oleju opałowego i 0,31 lat dla energii elektrycznej. Natomiast, co ciekawe, bez względu na rodzaj nośnika energii zawsze mamy skrócenie czasu zwrotu na poziomie 16%. Drugim wnioskiem jest, gdy porównamy oba przykłady dla tego samego nośnika energii (energii elektrycznej), w obu przykładach uzyskujemy to samo skrócenie czasu zwrotu, tj. o 0,31 lat.

Podsumowanie.

1. Wartość bezwzględna czyli czas, o który następuje skrócenie okresu zwrotu na projekcie w wyniku zastosowania Białych Certyfikatów, zależy tylko i wyłącznie od ceny nośnika energii. Im jest on tańszy, tym skrócenie okresu zwrotu jest większe (wpływ BC na projekt jest silniejszy). Rodzaj projektu (koszt inwestycyjny, uzyskana oszczędność energii) nie ma w tym przypadku znaczenia. Wynika to bowiem z relacji ceny jednostkowej świadectwa do ceny jednostkowej nośnika energii.
2. Wartość względna czyli procentowa, o którą następuje skrócenie okresu zwrotu na projekcie w wyniku zastosowania Białych Certyfikatów, zależy tylko i wyłącznie od rodzaju projektu (koszt inwestycyjny, uzyskana oszczędność energii). Im jest on bardziej opłacalny technicznie, tym względne skrócenie okresu zwrotu jest większe (wpływ BC na projekt jest silniejszy). Cena nośnika energii nie ma w tym przypadku znaczenia.